การจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยCreative Art Provision for Early Childhood: Learning Outcomes 5

วันพฤหัสบดี ที่ 7กุมภาพันธ์ 2562

ความรู้ที่ได้รับ

หลักการจัดกิจกรรมและประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

🌸ความสำคัญ🌸

ศิลปะ เป็นพื้นฐานทางการศึกษาสำหรับเด็กปฐมวัย

เพราะศิลปะ ช่วยให้เด็กปฐมวัยมีประสบการณ์ที่หลากหลาย

► ประสบการณ์ด้านการสำรวจ ตรวจสอบ

(สังเกตสิ่งแวดล้อมรอบตัว)

► ประสบการณ์ด้านวัสดุ-อุปกรณ์ (เรียนรู้การใช้เครื่องมือต่างๆ)

► ประสบการณ์ทางด้านความรู้สึก และการใช้ประสาทสัมผัส ประสบการณ์เหล่านี้เป็นประสบการณ์ตรง ที่ช่วยส่งเสริมให้เด็กได้เผชิญ

กับความเป็นจริงที่เกี่ยวข้องกับคน สัตว์ พืช สถานที่และเหตุการณ์ต่างๆ

🌸จุดมุ่งหมายในการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย🌸

การสอนศิลปะเด็ก ไม่ใช่การสอนให้เด็กวาดรูปเก่ง

การสอนศิลปะเด็ก เป็นการปลูกฝังนิสัยอันดีงาม ละเอียดอ่อน และให้มีความพร้อมสำหรับการศึกษาในระดับสูงขึ้นต่อไป

การสอนศิลปะเด็กจึงมีจุดมุ่งหมาย เพื่อ

๑. ฝึกทักษะการใช้มือและเตรียมความพร้อม ผ่านการใช้ประสาทสัมผัส ทั้ง ๕

๒. ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ + ความสามารถของเด็กแต่ละคน

๓. พัฒนาทางร่างกาย อารมณ์ สังคม สติปัญญาและบุคลิกภาพ

๔. ปลูกฝังค่านิยม เจตคติ และคุณสมบัติที่ดีของศิลปะ และวัฒนธรรมไทย

๕. ฝึกให้เด็กได้เริ่มต้นเรียนรู้การใช้เครื่องมือ เครื่องใช้ในการทำงานศิลปะ ตลอดจนรู้จักเก็บรักษาและทำความสะอาดอย่างถูกต้อง

๖. ฝึกการทำงานร่วมกันเป็นทีม

๗. เปิดโอกาสให้เด็กแสดงออกอย่างอิสระ ผ่อนคลาย สนุกสนานและใช้ เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

๘. นำประสบการณ์ที่ได้รับไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน

🌸บทบาทของครูศิลปะ🌸

ครู คือบุคคลสำคัญที่สุดในการจัดการเรียนการสอนศิลปะ

► เป็นผู้สร้างบรรยากาศ ( ในการประดิษฐ์ คิดค้น และผลิตผลงาน)

► เป็นผู้ส่งเสริม สนับสนุน (พูดคุย ชักจูง เร้าความสนใจ ให้กำลังใจ)

► เป็นผู้ดูแลเด็กให้สร้างสรรค์งาน ( ให้ความรัก ความอบอุ่น เป็น กันเอง และคอยให้คำแนะนำ ช่วยเหลือ)

► เป็นต้นแบบที่ดี (สาธิตวิธีการที่ถูกต้อง ไม่เผด็จการ ส่งเสริมการกล้าคิด กล้าตัดสินใจ)

► เป็นผู้อำนวยความสะดวก (จัดเตรียมวัสดุ-อุปกรณ์ รูปแบบศิลปะหลากหลาย)

🌸บทบาทของครูศิลปะ🌸

บทบาทของครู ( เลิศ อานันทะ : 2533 )

๑. สอนด้วยใจรัก และเอาใจใส่

๒. ยอมรับความสามารถเด็กแต่ละคน

๓. เปิดโอกาสและให้อิสระเด็กในการสร้างผลงาน ไม่รีบร้อนแก้ไขงาน

๔. ไม่แทรกแซงความคิดเด็ก หรือแก้ปัญหาแทนเด็ก แต่ส่งเสริมให้เด็ก กล้าคิด กล้าทำ และกล้าแสดงออก

๕. กระตุ้น ยั่วยุ ท้าทายให้เด็กแสดงออกอย่างเต็มความสามารถ

๖. มีการวางแผน + จัดเตรียมเครื่องมืออุปกรณ์ล่วงหน้าพร้อมทำกิจกรรม

🌸ข้อควรคำนึงในการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย🌸

๑. หลีกเลี่ยงการให้แบบ การวาดภาพตามรอยปะ หรือใช้สมุดภาพระบายสี เพราะทำให้เด็กสูญเสียความคิดสร้างสรรค์

๒. ต้องช่วยพัฒนาความเป็นตัวของตัวเองให้แก่เด็ก ให้เด็กเกิดความภาคภูมิใจ ใช้คำพูดทางบวก เช่น หนูทำได้...ลองทำดูสิ

๓. ไม่บีบบังคับหรือคาดคั้นเอาความหมายจากภาพ ให้เด็กพูดคุยอย่างสบายใจ และเข้าใจในผลงานของตนเอง

๔. ไม่แก้ไขหรือช่วยเด็กทำผลงาน เป็นแค่ผู้สังเกตการณ์และผู้ช่วยเหลือ

๕. ไม่วิจารณ์งานศิลปะเด็ก และมีวิธีการประเมินงานที่เหมาะสม

๖. มีส่วนในการช่วยให้ผู้ปกครองเห็นคุณค่าของงานเด็ก

๗. มีส่วนช่วยขยายประสบการณ์ทางศิลปะชองเด็ก ไม่อยู่แต่ในห้องเรียน ควรพาเด็กออกสำรวจ สัมผัส สังเกต ทัศนศึกษา เยี่ยมชมงานศิลปะตามแหล่งต่างๆ

🌸การเตรียมการสำหรับการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย🌸

► การสร้างข้อตกลง และระเบียบการใช้วัสดุ อุปกรณ์

► การจัดเตรียมวัสดุ อุปกรณ์ให้เพียงพอการจัดวางวัสดุ อุปกรณ์ให้สะดวกแก่การใช้งาน

► การจัดเตรียมเครื่องมือรักษาความสะอาด (ฟองน้ำ ผ้าเช็ดมือ ถังขยะ ถังน้ำ)

► การจัดเตรียมพื้นที่ในการทำงานอย่างเหมาะสม และเพียงพอ

► การจัดเก็บผลงาน / การจัดสถานที่แสดงผลงาน

🌸ลำดับขั้นตอนการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย🌸

ขั้นตอนการสอนศิลปะ

๑. เลือกเรื่องที่จะสอน

๒ .กำหนดจุดมุ่งหมายในการสอน

๓. เตรียมการก่อนสอน

► เตรียมแผนการสอน - เรื่อง จุดประสงค์ เนื้อหา ระยะเวลา สื่อการสอน จำนวนเด็ก จำนวนกิจกรรม สถานที่

► เตรียมอุปกรณ์การสอน

๔. ทดลองและตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนลงมือสอนจริง

๕. ทำการสอนจริงตามแผน

๖. เตรียมตัวเด็กให้พร้อมก่อนการลงมือทำผลงาน เช่น การแบ่งกลุ่มเด็ก การให้เด็กสวมผ้ากันเปื้อน การปฏิบัติตามข้อตกลง

๗. การปฏิบัติงานของเด็ก โดยมีครูเป็นผู้ดูแล แนะนำ ช่วยเหลือ ตลอดจนเขียนชื่อ และจดบันทึกข้อมูล

๘. การเก็บ การรักษา และการทำความสะอาด

๙. การประเมินผลงานเด็ก

🌸เทคนิควิธีสอนศิลปะเด็กปฐมวัย🌸

การสอนศิลปะเด็กให้ดีและประสบผลสำเร็จ

► เข้าถึง – ดูแล เอาใจใส่ ใกล้ชิดเด็กแต่ละคนอย่างเท่าเทียม

► เข้าใจ – ความสามารถ ความแตกต่างระหว่างบุคคล

► ให้ความรัก – รักและเข้าใจ สนับสนุนและพัฒนา ช่วยเหลือ

► สร้างสรรค์บรรยากาศ – หลากหลาย สนุกสนาน อิสระ

► มีระเบียบวินัย – มีข้อตกลงร่วมกัน และปลูกฝังเรื่องระเบียบวินัยในการทำงาน

► ปลอดภัย – คำนึงถึงความปลอดภัยเป็นหลัก

วัสดุ อุปกรณ์ สำหรับงานศิลปะเด็กปฐมวัย

🌹วัสดุที่ใช้ในงานศิลปะ🌹
วัสดุ คือ สิ่งที่ใช้แล้วหมดไป เช่น กระดาษ สี กาว ฯลฯวัสดุที่ใช้ในการทำผลงานทางศิลปะอาจเป็นวัสดุที่มีขายทั่วไปหรือเป็นวัสดุจากธรรมชาติ หรือที่มีในท้องถิ่น และเหมาะสมกับวัยและวุฒิภาวะของเด็ก หลีกเลี่ยงวัสดุที่เป็นอันตรายกับเด็ก เช่น วัสดุที่มีปลายแหลม คม แตกหักง่าย ภาชนะที่เคยบรรจุสารเคมี หรือน้ำยาต่างๆที่ยังอาจติดค้าง หรือมีกลิ่นระเหยที่เป็นอันตรายต่อเด็ก
🌹วัสดุที่ใช้ในงานศิลปะของเด็กปฐมวัย🌹
◘ กระดาษ เป็นวัสดุที่สามารถนำมาใช้สร้างสรรค์ผลงานทางศิลปะ ได้อย่างกว้างขวาง เพราะ หาง่าย ราคาไม่แพง เป็นวัสดุที่เด็กคุ้นเคย เช่น กระดาษวาดเขียน กระดาษปรู๊ฟ กระดาษโปสเตอร์สีต่างๆ กระดาษมันปู กระดาษจากนิตยสารที่ไม่ใช้แล้ว เป็นต้น
◘ การนำกระดาษมาใช้กับเด็กครูควรคำนึงถึงความเหมาะสมในการใช้งานของกิจกรรมนั้นๆ เพื่อจะได้งานที่ดี สวยงามและเหมาะสม ไม่ควรใช้กระดาษที่มีราคาแพงจนเกินไป
◘ กระดาษวาดเขียน ซึ่งมีความหนาไม่เท่ากัน ที่เรียกเป็นปอนด์ มี 60 80 100 ใช้ได้ดีกับงานวาดรูป ระบายสีทุกชนิดสำหรับเด็ก
◘ กระดาษโปสเตอร์ มีทั้งชนิดหน้าเดียว และสองหน้า ทั้งหนาและบาง สีสดใส หลากสี ราคาค่อนข้างแพง ใช้ในงานตัด ประดิษฐ์เป็นงานกระดาษสามมิติเป็นส่วนมาก
◘ กระดาษมันปู เป็นกระดาษผิวเรียบมันด้านหนา ด้านหลังเป็นสีขาว มีสีทุกสี เนื้อบาง เหมาะกับการทำศิลปะประเภทฉีก ตัด พับ ปะกระดาษ
◘ กระดาษจากนิตยสาร เป็นกระดาษที่เหมาะในการนำมาใช้กับเด็กเล็กๆ เพราะไม่ต้องซื้อหา เพียงแต่สะสมไว้ ซึ่งสามารถใช้แทนกระดาษมันปูได้เป็นอย่างดี
◘ กระดาษหนังสือพิมพ์ เป็นกระดาษที่ใช้ได้เช่นเดียวกับกระดาษนิตยสาร แต่จะบางกว่า แต่หมึกอาจเลอะมือเด็กได้มากกว่า แต่ก็มีขนาดใหญ่ใช้ในการรองปูโต๊ะหรือพื้นกันเปื้อน ใช้ในงานที่ต้องการกระดาษชิ้นใหญ่ๆ เช่นการทำหุ่นตัวใหญ่ๆ
🌹สีที่ใช้ในงานศิลปะของเด็กปฐมวัย 🌹
◘ สีเทียน ( Caryon )
◘ สีชอล์กเทียน (oil pasteal)
◘ สีเทียนพลาสติก (plastic crayon)
◘ สีเมจิก (Water color)
◘ ดินสอสี (color pencil)
🌹สีที่ต้องผสมน้ำหรือเป็นน้ำ🌹
◘ สีฝุ่น
◘ สีน้ำ
◘ สีโปสเตอร์
◘ สีผสมอาหาร
◘ สีพลาสติกผสมน้ำ
🌹วัสดุในการทำศิลปะ🌹
◘ ดินเหนียว หรือดินตามธรรมชาติมีมากในต่างจังหวัด ขุดหาได้ทั่วไป มีความนิ่มเหนียว นำมาใช้ปั้น ตากแห้งหรือเผาเป็นเครื่องปั้นดินเผาได้ ระบายสีได้
◘ ดินน้ำมัน เป็นดินที่มีส่วนผสมของน้ำมันผสมอยู่ มีกลิ่นแรง เนื้อนิ่มเมื่อโดนความร้อน และแข็งได้เมื่อเจออากาศเย็น เหนียวติดมือไม่เหมาะกับเด็กเล็กๆ
◘ ดินวิทยาศาสตร์ มีลักษณะนิ่ม มีหลายสี ไม่เหนียวติดมือเหมือนดินน้ำมัน และมักจะไม่มีสารเคมีที่เป็นอันตรายเจือปน จึงเหมาะสำหรับเด็ก

🌹ทฤษฎีสี (Theory of colors)🌹